Ready, Set, ... GO!

*Klikt HyperResearch en ELAN weg en slaakt een diepe zucht van verlichting*

Een helse klus was het: 20 uur gefilmde interviews en verhalen vertalen vanuit Adamorobe gebarentaal, en ongeveer 1500 bladzijden veldnotities en interviewvertalingen coderen.

Een eeuwigheid deed ik er aanvankelijk over, om zelfs maar 2 minuten te vertalen van een video die speelde op maar 70% van de werkelijke snelheid (je zou er versteld van staan hoèveel een mens kan vertellen in 2 minuten!), maar naar het einde toe ging het vlotjes op de normale snelheid en moest ik zelfs bijna nooit meer terugspoelen. Mijn regel was: elke dag 15 minuten filmdata vertalen - en zelfs maar tien seconden méér kon ik niet eens opbrengen.

Wat dat inhield – een methode voor en door mijzelve geperfectioneerd door de maanden heen – was: twee minuten compleet gefixeerd naar mijn scherm staren en op de spatiebalk (start-stop-start-stop) drukken, elke zin in alleen voor mezelf ontcijferbaar geschrift opkrabbelen op een A4 in de lengte geplooid, en per stuk van 2 minuten alles uittypen in een venstertje in ELAN (een gebarentaal-analyseerprogramma) waarvan ik pas na 2 maanden ontdekte dat ik het groter kon maken dan 5 op 5 centimeter.

Tussendoor wil mijn geest voortdurend en dwangmatig ‘ademhalen’ (lees: ontsnappen) en ik klik door naar e-mails, de website van De Standaard en Facebook. Mijn drie grote vrienden en tegelijk vijanden in deze tijden. Een uitdaging was het, voor mijn wilskracht, discipline en geduld, evenzozeer als de uitdaging van het verblijven in Adamorobe. En dit steeds opnieuw, en opnieuw, en opnieuw. Vijf maanden lang. Een stapel (klad-)A4tjes van ongeveer 10 tot 20 centimeter hoog heb ik volgekribbeld. Ik kan geen kladpapier meer zien. Ik kan geen ELAN meer zien. Ik kan de groene (film-)achtergrond van mijn slaapkamer in Adamorobe niet meer zien.

Als ik me dan ongeveer 3 uur lang door 15 minuten film heen had gesleurd en mijn kladpapier tevreden opzij kon leggen, dan begon het ‘klikwerk’, zoals ik het begon te noemen na een tijd. In het programma Hyperresearch heb je een venstertje met je tekst (veldnotities) en je hebt een venstertje met een lijst van 500 termen: codes. Een lijst die ik zelf al doende opstelde. Je leest wat zinnen uit je veldnotities en je kent er met enkele klikken één of meerdere codes (thema’s) aan toe, bijvoorbeeld: “marry rules”, “police does not take deaf”, “white visitors: deaf stories and refs”, of “church: role, meaning”, of “traditional religion: deaf roles+participation”. Dus later, als ik wil schrijven over een thema of een groep van thema’s, dan moet ik maar op de code klikken en dan krijg ik alles op mijn scherm dat er tussen 15 oktober 2008 en 15 oktober 2009 - gelinkt met dat thema - is gezegd, gebeurd, gebaard, geschreven geweest. Duizend-vijfhonderd bladzijden. Vijfhonderd codes. Vijfduizend gemarkeerde tekstfragmenten.

Een routineklusje zonder veel uitdaging (buiten dan de uitdaging waarvoor mijn wispelturig karakter werd gesteld).

Maar wat ik elke dag heb opgemerkt, heb gedacht en heb gevoeld is: “WOW”! Ontelbare Aha-erlebnissen. Ontelbare sprongetjes van mijn hart en ontelbare shots voor mijn goesting. De data die ik bijeen heb gekregen in Adamorobe is enorm rijk, veelzijdig en diepgaand. Fantastisch! Ik kan er ZO veel mee doen! Ik heb massa’s ideeën hoe ik alles kan brengen, kan linken en kan verbinden! En hoe vaak heb ik niet gedacht tijdens coderen of vertalen: “Oh!! Dat stuk was ik vergeten! Dat moet erin, in mijn phD! En dàt, en dàt, en datttt...”. Ik sprong bijna uit elkaar van de goesting en het enthousiasme om ermee te beginnen.

En nu ben ik daar eindelijk, na 5 maanden krabbelen en klikken: die berg ligt nu voor mij, die berg data die eerst onontwarbaar was, chaotisch, donker en enorm; is nu geordend, gestructureerd, ontcijferd en in kaart gebracht. Ik wou dat mijn PhD een miljoen woorden mocht tellen. Tachtigduizend woorden mag ik er maar aan vuil maken. “Is toch veel”, denkt u? Mis! Het is maar zo’n 200 pagina’s met dubbele regelafstand. En daar moet dan ook nog methodologie in, literatuur-review, ... En ik wil mijn geweldige data geen geweld aan doen. En, en, en... Een nieuwe stroom van gedachtenroerselen wordt op gang gebracht. Maarreuh.... I’m ready. I’m set. Let’s GO!